Motor kontrol ünitesine sahip bir araçta
arıza lambası vardır. Herhangi bir sensörsel veya aktüvatörsel arıza ve ya
istenilen sınır değerlerinde çalışmayan bir sistem olduğunda gösterge
panelindeki arıza lambası yanar.
Bu arıza lambası yandığında genellikle
direksiyon kolonunun alt tarafındaki bir bölgede bulunan OBD portuna aracımıza
uygun olan arıza tespit cihazı bağlanarak hangi arıza kodu verdiği motor
sistemi taratılarak tespit edilir.
Piyasada bir çok arıza tespit cihazı bulunur.
Ancak hepsi aracımıza uygun olmayabilir veya arıza kodlarını tam oarak tespit
edemeyebilir. Ayrıca üreticeye özgü arıza kodarıda mevcuttur. Bu arıza
kodlarını da okuyamayabilir. En profesyonel yöntem üreticinin orijinal arıza
tespit cihazını kullanmaktır.
Aracımızın OBD potuna arıza tespit cihazımızı
bağladığımızda bize bir arıza kodu verecektir. Şimdi bu arıza kodunun açılımına
bir bakalım.
Şimdi bizim arıza kodumuz P0302 olsun. Bu
arıza kodunun açılımını yaparsak; P motordu demekki motor arızası, 0 standart
bir kod, 3 ateşleme sistemi arızası ve 02 de arıza açıklamasıydı. Yani
motorumuzdaki ateşleme sistemimizde bir arıza mevcut ve 2. Silindirden kaynaklı
bu arızayı alıyoruz. Doğrudan 2 ateşleme bujisi veya 2. Ateşleme bobini demek
pek doğru olmaz.
Genel olarak arıza kodarını okurken yapılan
yanlış tam buradan başlıyor aslında. Yani arıza kodunu oku ateşleme sisteminde
verdiyse bobini değiştir yok olmadı bujiyi değiştir veya sensörsel bir arıza
ise arıza tespit cihazı sensörü verdi hemen sensörü değiştireyim gibi bir
düşünce hakim. Tabi ki sensörde veya aktüvatörde veya yukarıda ki arıza kodunda
görüldüğüğü gibi mesela bujisinde arıza olabilir. Ancak biz arızaya genel
olarak yaklaşmamız gerekiyor.
Biraz daha detaya girecek olursak arıza kodu
okunduktan sonra ki sıra aşağıdaki gibidir;
1- Arıza tespit cihazını bağla ve arıza
kodunu oku
2- Araca daha önce nasıl bir işlem yapıldı
araştır
3- Arıza koduna göre, arıza kodunun verdiği
sistemi gözle incele
4- Soket kontrolü yap
5- Tesisat kontrolü yap
6- Gerekiyorsa sinyal kontrolü yap
7- Parça kontrolü yap
8- Emin olamadığın noktada parça değiştirip
dene
9- Arızaları sil ve dene
Şimdi yukarıdaki arıza kodu veren bir motor
için kontrollerimizi yapalım;
P0302
: 2.
Silindir ateşleme arızası
Bakacağımız bölge ateşleme sistemi. Ateşleme
sistemi bujiler, varsa buji kabloları, ateşleme bobin veya bobinleri, motor
kontrol ünitesi, tesisat ve sigortalardır.
Buji kablosu olan modellerde sigortamızı
kontrol ettik herhangibir atık sigorta göremedik diyelim. Yukarıdaki genel bir
şekilde açıklanmasya çalışılan tesisat üzerinde sigorta dan gelen artı elektrik
bobinlere gelmektedir. Peki gerçekten bobinlere elektrik gelmekte midir ? bu
sorunun cevabını voltmetre ile ölçerek cevaplayabiliriz.
Yaptığımız kontrollerde gerçekten de voltajın
geldiğini gördük. Buraya kadar sistemde herhangi bir problem yok. Her ihtimale
karşın bobine giriş yapan soketimizi söktük ve pinleri gevşeklik bakımından
kontrol ettik.
Pinlerde veya sokette herhangibir
gevşeklik/deformasyon/kırıklık görmedik.
Bujilerimize yüksek voltaj ileten buji
kablolarımızı kontrol etmeye sıra geldi. Buji kablolarında herhangi bir hasar
veya kopukluk veya gevşeme gibi bir durum söz konusumu ona bakmamız gerekiyor.
Buji kablolarımızda herhangibir problem söz
konusu ise değiştirilir eğer yok ise değiştirmeye gerek yoktur. Bazen kablolar
özelliklerini yitirebiliryorlar. O zaman kabloların omaj değerleri kontrol
edilir.
Sıra geldi bujilerimi söküp kontrol etmeye.
Bujiler sökülerek genel gözle kontrol yapılır ayrıca bujilerde herhangi bir
kirlenme söz konuşumu bakılır. Ayrıca buji tırnak aralıkları standarda uygun mu
kontrol edilir.
Bujilerde herhangi bir kirlenme söz konusu
ise bunun iki sebebi vardır. Bunlardan bir tanesi tam ateşleme yapmadığından
üzerinde karbon birikmiştir. O zaman ateşleme sistemi tekrar kontrol edilir
veya bir buji değiştirilerek deneme işlemi yapılır. Aracın enjeksiyon sisteminde
ki problem den dolayı da tam ateşleme yapmama ihtimali vardır. Yani arıza
koduna göre 2. Silindir enjektöründe problem varsa tam ateşleme yapmayacaktır.
İkinci problem ise 2. Silindir yağ segmanı tam vazifesini göremiyor ve bujileri
yağlama yapıyordur.
Şimdi kritik noktaya geldik. Önemli olan
arızacılıkta sorunu bulmaktan çok sebebini bulmaktır. Arıza kodu P0302 2.
Silindir ateşleme arızası için sebebin yağ segmanının kaçırmasından dolayı
bujileri yağlaması ve ateşlemenin tam gerçekleşmemesinden dolayı ateşleme
arızasını verdiğini tespit ettik varsayalım. Eğer genel düşünce olarak
gitseydik bujileri değiştirecektik ancak belli bir zaman sonra aynı arızayı
tekrar yapacaktı. Çünkü arızaya sebep olan durumu tespit edemedik. İşte kritik
nokta bu.
Araç bu arıza ile size geldi ancak daha
öncesinde bujileri değiştirdiğini ve arızanın yine de gitmediği belirtildi.
Bujileri söktüğünüzde 2. Silindirin buji tırnak aralığının az olduğunu fark
ettiniz. Burada ki durum ise aslında arızanın sebebi buji ancak onarım yapan
teknisyen büyük ihtimalle bujileri takarken bujinin tırnak aralığını kapattı.
Aslında arızayı buldu fakat yanlış veya hatalı onarım yaptı. Her ne arıza
gelirse gelsin yapılacak işlem daha önce ne işlem yapıldığını öğrenmek ve olaya
sıfırdan başlamak olacaktır.
Tabi bu arızanın değişik varyasyonları
yaparak bir çok arıza ve çözüm çeşidine ulaşılabilir. Yukarıda açıkladığımız
sıra ile gidilir ise muhakkaki çözüme ulaşılacaktır. Ayrıca kontrol yapılacak
sisteminde yapısal olarak eksiksiz bilinme gerektiği de aşikârdır.
Özellikle sensörsel arızalarda tesisatık
direnç değerinin ölçümü de çok önemlidir. Çoğu sensör içerisindeki direnç
değişimini motor kontrol ünitesine bildirerek bir sayısal değer oluşturur. Eğer
tesisattaki kablolarda herhangibir direnci arttıracak bir yapı söz konusu ise
değer aslında doğru okunamayacak ve arıza kodu ile karşılaşılacaktır.
Elektrik enerjisini veya elektriksel
işaretleri iletmekte kullanılan bir veya birden çok telden meydana gelen,
yalıtılmış veya yalıtılmamış tel veya tel demetidir. Kablolarda kullanılan
iletkenler, geometrik kesitleri (mm²) veya çapları (mm) ile
ölçülendirilmektedir.
Bununla birlikte Amerikan ölçü sistemi olan
AWG ile de ölçülendirilen iletkenler bulunmaktadır. İletkenin en önemli
özelliği elektriksel direncidir. Temel olarak; bir malzemenin, elektrik
akımının akışına karşı gösterdiği zorluğa “direnç” denir.
İletken direncini etkileyen dört faktör
mevcuttur:
-
İletken boyu arttıkça direnç yükselir.
-
İletken kesiti arttıkça direnç düşer. İletken kesiti azaldıkça direnç
yükselir.
-
İletkenliği yüksek malzemelerin direnci düşüktür.
-
İletkenlerin direnci sıcaklık arttıkça yükselir.
Yani tesisat onarımı yapılırken bu direncin
standart değerinde kalması şarttır. Bu şekilde aslında arıza bulunup yapıldığı
halde yine aynı veya benzer bir arıza ile karşılaşma durumu söz konusu
olmayacaktır.
Sensörsel arızalara geldiğimizde öncelikle
sensörün yapısını ve çalışmasını kesin ve net olarak bilmemiz gerekmektedir.
P0117 motor
sıcaklık su sensör arızasını inceleyelim.
Sıcaklık su sensörünün motor üzerindeki
yerini bulduk ve gözle incelemeye başladık. Soketlerde veya pinlerde herhangi
bir problem söz konusunu mu incelememiz gerekir. Eğer soketlerde ve ya pinlerde
gözle görülür bir problem yok ise tesisat incelemesi yapılması gerekmektedir.
Tesisat şeması incelendiğinde motor sıcaklık
su sensörünün iki pini olduğu ve bu pinlerin bağlantılarınında herhangi bir
soket olmaksızın doğrudan motor kontrol ünitesine gittiğini görüyoruz. Soğutma
suyu sıcaklık sensörünün birinci pinine motor kontrol ünitesinden 5v elektrik
gelmektedir. Voltmetremiz ile buradaki değer ölçülür ve eğer 5 volt geliyor ise
tesisatta problem yoktur. Diğer pine ise yani ikinci pine ise şase voltajı yine
motor kontrol ünitesinden gelmektedir. Bu değeride ölçtüğümüzde problem
görülmüyorsa o zaman yine tesisatta problem yoktur. Bu sonuçlara istinaden
motor sıcaklık su sensörü değişir ve tekrar sistem kontrol edilir. Eğer istediğimiz
voltaj değerlerini okuyamıyor isek bu sefer motor kontrol ünitesi ve sensör
arasındaki geçirgenliği kontrol etmeliyiz. Eğer tesisatta problem varsa zaten
geçirgenlik sağlamayacaktır.
Motor kontrol ünitemizin 26 nolu pini ile
sıcaklık sensörümüzün 1 nolu pini arasında ve motor kontrol ünitemizin 27 nolu
pini ile sıcaklık sensörümüzün 2 nolu pini arasındakiş geçirgenlik kontrol
edilir. Yani kablolamadan kopukluk veya kısa devre söz konusumu bakılır. Eğer
kopukluk söz konusu ise tesisat açılarak onarım veya değişim yoluna gidilir.
Yok tesisatta da problem ile karşılaşmadıysak ve sensör denediğimiz halde arıza
devam ediyor ise motor kontrol ünitesi tarafına yönelmeliyiz
Motor kontrol ünitesinini 26 ve 27 nolu
pinlerinde herhangibir gevşeme veya geçirmemezlik problemleri varmı kontrol
edilir. Eğer pinlerde bir gevşeme söz konusu ile sıkıştırılır veya
değiştirilir.
Son olarak yaptığımız bütün kontroller
sonucunda herhangi bir probleme rastlamadığımızda motor kontrol ünitesinin
arızalı olduğu sonucuna varabiliriz. Motor kontrol ünitesi yenisi ile
değiştirilerek kontrol edilir.
Şimdi arıza kodu sıcaklık sensörünü vermişti
ancak biz arızayı motor kontrol ünitesi olarak tespit ettik. Yani arızaya
baştan beri belirttiğimiz gibi sistemsel olarak bakmamız gerekiyor.
Aktüvatör arızalarına gelecek olursak; genel
yaklaşım sensörlerde ki gibidir.
P0221 gaz
kelebeği konum sensör arızasını inceleyelim. Bu arıza gaz gelebeğinin
içerisindeki sensörün verdiği bir arızadır. Artık araçlarda elektronik gaz
kelebeği kumandası mevcuttur. Siz aracın gaz pedalına bastığınızda motor beyni
bunu algılar ve gaz kelebeğine sinyal göndererek gaz kelebeği aktüvatörünün
içerisindeki motoru çalıştırır. Böylece gaz kelebeği açıp kapanır.
Kablo demeti, soket kontrolü ve voltaj
kontrollerini yaptık herhangibir problem göremedik. Motor beyninden gelen sinyalleri
kontrol etmek için osilaskop kullanırız.
Osilaskop sinyal dalga formuna göre yorum
yapabiliriz.
Motor beyninden sinyal geldiğini gördüğümüzde
de aktüvatörün arızalı olduğu kanısına varırız. Genellikle aktüvatörlerin iç
yapısından elektrik motoru ve dişlileri mevcuttur. Bu dişli ve motorlar
arızalandığından motordan gelen sinyal olsa bile çalışmayacağından, yani
aktüvatörün mekanik kısmı çalışmayacağından sensör arızası vermektedir.
Bazı durumlarda araç arıza lambası yakmaz
veya arıza durumu motor kontrol ünitesi tarafından algılanmaz. Bu aslında
sistemin bir açığı olarak kabul edilebilir.
Hava akış metresi giren havanın akışını yani
miktarını ölçer. Sensörsel bir arıza olduğunu varsayalım ve bir değerde takılı
kaldığını düşünelim. O zaman aslında motor kontrol ünitesine bir veri
gönderiyor ancak istenilen veri değil. Motor kontrol üniteside bu veriyi alıyor
ve hata yokmuş farz ediyor. Ancak araçta güç düşüklüğü mevcut. Sürücü bu durumu
fark ediyor. Araç diagnostik cihazına bağlanıyor fakat arıza KODU YOK. Bu gibi
durumlarda sensörlerin verilerini izleyen arıza tespit cihazlarında bir ekran
mevcuttur. Yani anlık olarak sensörlerden gelen verileri kontrol edebilirsiniz.
Motor devrim arttığında hava akış metrenin
algıladığı hava girişi artmıyor ise sensör arızalı diyebiliriz. Bir adet hava
takılarak deneme işlemi yapılır. Eğer arıza düzelirse yaptığımız işlem
doğrudur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder