MARŞ SİSTEMİ

Marş sisteminin temel görevi motora ilk hareketini vermek ve motor çalıştığı anda marş motorunun hareketini tamamlamasını sağlamaktır.
Temel bir marş sistemi
1- Marş motoru
2- Akü
3- Kontak
4- Sigortalar
5- Volan ve dişlisinden oluşur.

Kontak anahtarı marş konumuna geldiğinde aküden gelen artı voltaj marş selenoidine gelir. Marş selenoidi bir röle vazifesi görerek aküden gelen artı voltaj ile marş motorunun döndürülmesini ve dönen marş dişlisini de ileriye doğru iterek volana dişlisi ile birleşmesi sonucunda marş motorundaki dönme hareketini volana iletip motora ilk hareket verilmesini sağlamaktır. 

Marş sisteminde iki adet tesisat bulunur. Birinci tesisat marş selenoidini harekete geçirir.ikinci tesisat ise marş selenoidi sayesinde marş motoruna hareket verir. Birinci tesisatta düşük akım bulunur ancak ikinci tesisatta marş motorunun çekeceği akım yüksek olduğu için yüksek akım bulunur. Yüksek akım kontak anahtarına zarar vermesin diye iki tesisat kullanılmıştır.

Marş motorlarının yapısını inceleyecek olursak ;

Marş sisteminin olmazsa olmaz malzemelerinden bir tanesi de akülerdir. Binek araçlarda 12 volt’luk aküler kullanılır, kamyon ve otobüs gibi ağır ticari araçlardaysa 24 voltluk şebeke gerilimi kullanılır. Bu araçlarda 24 volt elde etmek için, iki adet 12 voltluk akü birbirine seri bağlanır.

Aküler, artı ve eksi plakanın bir elektrolit sıvısına daldırılmasıyla oluşmuş “elemanlardan meydana gelir. Her bir eleman 2 volt gerilim üretir. Bu elemanların 6 tanesi birbirine seri olarak bağlanarak 12 volt’luk aküler elde edilir. Akü elemanları birbirine seri olarak bağlanırken, artı plakalarla eksi plakalar birbirine bağlanır.

Motorlu araçlarda akülerin en büyük işlevi, motorun çalıştırılabilmesi için marş sırasında marş motoruna gereken elektrik akımını vermektir. Bu sırada aküden oldukça fazla amperde akım çekilmektedir.

Araçlardaki aküler, motor çalışıyorken alternatör tarafından şarj edilir. Alternatörlerin aküyü şarj edebilmesi için, akü geriliminden daha büyük bir voltaj üretmeleri gerekir. Bu bakımdan alternatör genellikle 13,5 volt civarında bir voltajla aküyü şarj eder. 

Son model araçlarda artık marş sistemi beyin kontrollü olarak çalışır. Aracın beyin sisteminden gelen sinyal ile motora ilk hareket verilir. Ayrıca start stop özellikli, yani araç ışıklarda vb yerlerde durduğunda stop eden ve gaza basıldığı anda çalışan marş sistemleri de mevcuttur.  

Şimdi yeni nesil marş sistemini sembolik elektrik şeması üzerinde inceleyerek çalışmasını anlatalım.

Aküden gelen artı voltaj sigorta üzerinden marş rölesinin 1 nolu ucuna gelir. Buradan 3 nolu uca geçmesi gerekir. 3 nolu uca geçmesi için rölenin kapanması ve rölenin kapanması içinde 4 ve 5 nolu uçlara ir voltajın gelmesi şarttır. Aküden gelen artı voltaj 1 nolu marş rölesi ucundan giriş yapıp 2 nolu uçtan çıkış yaparak kontak anahtarına gelir. Kontak anahtarı marş konumuna geldiğinde ise artı voltaj yine sigorta üzerinden hem marş rölesinin 4 nolu ucuna hemde aracın motor kontrol ünitesine ulaşır. Motor kontrol ünitesi gelen voltajı algılayarak 5 nolu uç üzerinden şaseleme yapar ve röle çalışarak 1 ve 3 nolu uçlar arasında voltaj geçmesini sağlar. Artık 3 nolu ucumuzda artı voltajımız gelir. Buradan marş selenoidine ulaşar artı voltaj marş motorumuzu çalıştırır. Böylece motorumuza marş yapmış oluruz. 

Motor kontrol ünitesi şase verebilmesi için kendi içindeki yazılım gereği aracın debriyajına basılmasını isteyebilir veya aracın immoblizer sisteminden bilgi aldıktan sonra şaselemeyi devreye sokabilir. İmmoblizer sistemi olan araçlarda anahtar kontak anahtarı içerisinde bir kod vardır. Böyle farklı bir anahtar ile aracın çalıştırılması önlenir. İmmoblizer sistemi üzerinden sinyal motor kontrol ünitesine ulaşmaz ise aracın marşı basmaz ve motorumuz ilk harekete geçmez. Böylece çalışmamış olur.