ŞARJ SİSTEMİ

 Şarj sistemi motordan aldığı hareket enerjisini istenilen voltaj aralığında elektrik enerjisine çevirerek akünün dolmasını sağlamak ve araçtaki elektrik alıcılarını beslemektir. Motordan hareketini bir kayış vasıtası ile alır.

Temel bir şarj sistemi parçaları aşağıdaki gibidir.

1- Alternatör
2- Akü
3- Sigortalar
4- Röleler
5- Tesisat
6- V kayışı

Şarj sisteminde ki elektrik üreten alete biz alternatör diyoruz. Yukarıdaki şekle göre açıklama yapacak olursak kontak açıldığında alternatörün rotor kısmına aküden gelen elektrik ulaşır. Rotor alternatör içerisindeki dönen parçadır. Elektrik rotor üzerindeki sargılardan geçtiğinde bir manyetik alan oluşturur. İçten yanmalı motorumuz çalıştığında v kayışı sayesinde krankın dönme hareketi ile alternatörümüzün rotoru döner. Böylece elektrik üretimi gerçekleşir. Alternatörümüzün iç kısmında diyotlar ve regülatör mevcuttur. Diyotlar oluşan akımı doğru akım yaparken regülatörde sistemin ihitiyaç duyduğu akımı sınırlar. Böylece yüksek voltaj oluştuğunda bunu engelleyerek elektrik alıcı sistemlerinin arızalanmasını önler.

Şimdi alternatör iç kısmını şekil üzerinde inceleyelim.

Eskiden voltaj regülatörü alternatörün dışında imal edilirdi. Şimdilerde ise alternatör ile birlikte gelen bir malzeme. Alternatör rotor ve stator sayesinde alternatif bir akım üretir. Ancak araçlarımızdaki elektrik alıcılarının hepsi doğru akım ile çalışmaktadır. Alternatif akımı doğru akıma çevirmek için diyotlar kullanılır.

Şarj voltajı yaklaşık 12,5 volt ile 14,7 volt arasında değişiklik gösterebilir. Alternatör ne kadar hızlı döner ise şarj voltajı da o kadar artacaktır. Ancak otomobil içerisindeki kullanılan elektrik alıcıları için bu bir problemdir ve voltajın istenilen değerden daha yükseğe çıkması bu parçaların zarar görmesine neden olur. Bu yüzden bir voltaj regülatörü kullanılması gereklidir. 

Çeşitli şarj sistemleri otomotiv sektöründe kullanılmaktadır. Basit bir şarj sistemini aşağıdaki şekili inceleyerek sistemin çalışmasını açıklamaya çalışalım.

Motor hareket ettiğinde yani dönmeye başladığında v kayış ile hareket alan alternatör içerisindeki rotor hareket etmeye başlar. Böylece stator da bir manyetik akım üretilecektir. Bu alternatif bir akımdır yani dalgalı akım olarak isimlendiriyoruz. Daha sonra bu akım diyotlar sayesinde doğru akıma çevrilir ve regülatör sayesinde voltaj alıcıların çalışma gerilimine sınırlandırılarak aracımızın aküsünü doldurmaya başlar.

Yukarıdaki sistemde motor çalışmaya başladığı andan itibaren şarj sisteminde devamlı bir aküyü doldurma isteği mevcuttur. Ancak yeni model araçlarda kullanılan sistemlerde istenilen bir durum değildir. İstenilen durum ise; akü voltajı azaldığında ve aynı zamanda motor gücü istenmediği durumda şarj sisteminin devreye girmesidir. Böylece içten yanmalı motorumuza fazladan yük binmesini önlenecek hem de yakıt tasarrufu sağlanacaktır. Bunun için şarj sisteminin motor kontrol ünitesi ile birlikte çalışması gerekmektedir.

Yeni tip şarj sistemleri motor kontrol ünitesinin verdiği komutlara göre çalışır. Akünün doluluk oranını kontrol eden bir akü sensörü vasıtası ile voltaj regülatörüne bilgi gönderir. Akü sensörü akünün artı ve eksi kutbuna bağlıdır ve böylece akünün doluluk oranını motor kontrol ünitesine iletir. Motor kontrol ünitesi de akünün doluluk oranına ve aracın güç istemediği koşullara göre voltaj regülatörüne bilgi göndererek çalışmasını sağlar. Böylece içten yanmalı motorlar üzerinden azaltılan her yük yakıt oranının azalmasını sağlayacaktır. Aracın şarj sisteminde bir düşük voltaj gerilimi oluştuğunda göstergedeki akü lambası yanar ve sürücüyü uyarır.