OTOMOBİL SİSTEMLERİNE GENEL BAKIŞ - 3

İçten yanmalı motorum ile yakıttan aldığımız enerjiyi dairesel bir harekete çevirdik. Sıra bu hareketi tekerleklere iletmeye ve aracımızı hareket ettirmeye geldi.

Krank milinden çıkan dairesel hareket vites değiştirdiğimiz şanzımana gelir.

Ancak şanzıman ve motor arasında vites değiştirirken güç iletimini kesmemiz gerekmektedir. Böylece hem şanzıman içerisindeki dişlilere zarar vermemiş olunur hem de kolay bir şekilde vites değiştirilebilir. Bu iletimi sağlayan parça grubuna kavrama seti denir. Kavrama seti standart olarak baskı, balata ve bilye dan oluşur.

Debriyaj pedalına bastığımızda debriyaj baskı balata ayrılacak ve motor ile  şanzıman dişlileri arasındaki bağlantı kesilecektir. Vites değiştirdikten sonra debriyaj pedalından ayağımızı çekerek motordan aldığımız hareket yine şanzıman üzerinden tekerleklere iletilir.

Önden çekişli bir araçta şanzımandan çıkan hareket diferansiyel ve akslar vasıtası ile tekerleklere iletilir. Dört çeker bir araçta ise bir kardan mili sayesinde arka akslara iletim sağlanır.

Aracımızı hareket ettirdik peki nasıl durduracağız? Aracımızı yavaşlatan ve durduran sisteme fren sistemi denir. Fren pedalına bastığımızda tekerleklerimizde bulunan fren balataları fren disklerini sıkar ve bu şekilde hem aracı yavaşlatma hem de durdurma imkânı sağlar.

Fren pedalından fren balatalarına kadar uzanan hatta fren hidroliği bulunur. Fren pedalına bastığımızda fren servosu hareket eder ve ona bağlı olan merkez silindiri hidrolik sayesinde fren balatalarını kapatır veya açar. Böylece aracımıza fren yapmış oluruz. Artık araçlarda ABS fren sistemi bulunur. Bu sistem bütün tekerleklere ayrı ayrı fren hidroliği iletir. Tekerleklerde bulunan hız sensörleri sayesinde kilitleme yapan tekerlekteki veri diğer tekerleklerden gelen veriler ile birlikte ABS kontrol ünitesine iletilir.

ABS kontrol ünitesi de bu verileri kıyaslayarak kilitleme yapan tekerleğin fren basıncını ayarlayarak kitlenmeden kurtarır. Böylece frene basıldığında araç sağa veya sola kayma yapmaz ve kontrolsüz fren yapma ortadan kaldırılır.

Aracın park konumunda sabit kalması gerekmektedir. Yani araçta indiğimizde kendi kendine hareket etmemelidir. Şoför koltuğunun yan tarafında bir el fren kolu bulunur. Yani nesil araçlarda bu el fren kolu yerine buton vardır.

El fren kolu olan modellerde el ren koluna bağlı olan el fren telleri sayesinde arka fren balataları (veya el fren balatalarını) hareket ettirilebilir. El fren kolunu çektiğimizde balatalar diskleri veya kampanayı sıkar ve el freni indirilene kadar araç sabit kalır.el fren butonu olan modellerde arka fren balataları bir elektrik motor mekanizmasına bağlıdır. El fren butonundan aldığı elektrik sinyalleri vasıtası ile motorlar harekete geçer ve balataları disklere basarak sıkıştırır. İki sisteminde görevi aynıdır.

Butonlu olan el fren sisteminin çalışması ge geliştirilmesi daha kolaydır.

Fren sistemi ie birlikte çalışan ESP sistemi araçlarda mevcuttur. Her türlü yol şartlarındaki kritik durumlarda aracın sürüş kararlılığının korunması için sürücüye yardımcı olan aktif bir güvenlik sistemidir. Bu sistem sürücünün istediği direksiyon hareketine cevap vermesini sağlayacak şekilde belli tekerleklere bağımsız olarak fren kuvveti uygular.

En önemli güvenlik sistemlerinin başında gelen ABS ve ESP sistemlerinin yanında artık araçlarda kaza önleyici sistemlerde bulunmaktadır.

Aracın şeritten çıkmasını önleyici şerit takip sistemi, öndeki aracın ani fren yapmasını algılayan ve kendi kendine fren yapan çarpışma önleyici sistem, sollama yapmadan önce arka ölü noktaları kontrol eden radar sistemi de artık araçlarda mevcuttur.

Birde araçlarda AİRBAG sistemi mevcuttur. Airbag sistemi çarpışma esnasında aracın ön ve yanlarında bulunan sensörler vasıtası ile Airbag beynine sinyaller ulaştırır. Airbag beyninde bu sinyaller doğrultusunda kazanın oluşuna göre hangi tarafın hava yastığının açılmasına karar verir.

Ayrıca emniyet kemerlerini gererek hava yastığının açılmasından dolayı yolcunun zarar görmesini ve savrulmasını önler.

Aracın ön şase tarafından tutunda yan kapı direkleri ve torpido tarafı yani şöför ve yolcuların seyahat ettiği kabin herhangi bir kaza esnasında yaralanmaları minimuma indirmek için çelik alaşımlı malzemelerden yapılmıştır.

N-CAP testleri özellikle dünyada araç üreticileri tarafından kullanılır ve aracın güvenlik seviyeleri bu test sayesinde belirlenir.